Ako uzmemo da je moto najrazvijenije italijanske oblasti Lombardije Regija od akcije (Una regione per fare), onda ga Monca, sa jednom od najpoznatijih trkačkih staza na svetu Autodromo Nazionale Monza najubedljivije opravdava. Iako je svoju popularnost stekla preko bitno muške discipline - autosporta, malo je poznato kako Monca svoje postojanje, ako gledamo u prošlost, duguje zapravo ženskom principu. Naime, kao drevni glavni grad Lombardije, Monca svoju slavu vezuje za ime langobardijske kraljice Teodelinde i njena dostignuća u razvoju grada. Ona je 595. godine osnovala katedralu u kojoj se nalazi kruna Lombardije. Legenda kaže da joj je golubica u snu rekla: modo (latinska reč za ovde) poručujući kako je upravo to mesto temelj za izgradnju oracculuma, a kraljica je u snu odgovorila etiam, što znači da. Sledstveno tom predanju srednjovekovni naziv za Moncu, Modoetia, skovan je od ove dve reči.
U XIV veku na tim temeljima sagrađena je jedna od najvažnijih istorijskih znamenitosti, Katedrala Svetog Jovana Krstitelja, inače sveca zaštitnika grada.
U okviru nje zapaženo mesto zauzima omaž ovoj kraljici, Kapela kraljice Teodelinde koju je freskama dekorisao Zavatari, poznati umetnik gotskog stila. U sekvenci koja bi po svojoj lepoti i filmičnosti mogla i da se ekranizuje te aktuelnošću ne zaostaje za holivudskim megahitovima, pod nazivom Zlatna legenda o Teodelindi opisuje se, u rafiniranim scenama, trenutak kada kraljica dolazi u Italiju kao supruga Autarija, kralja Longobarda. Doček u Veroni praćen je scenama njegove potonje smrti i njene preudaje za Agilufa, novog kralja.
Međutim, nisu svi detalji istorije ovog grada tako suptilni i zavodljivi. Tokom svoje prošlosti Monca je izdržala trideset dve opsade, a Porta d'Agrate sve je što je ostalo od izvornih zidina i utvrđenja.
Arengario, gradska palata iz 1293. sačuvala je, pak, starinski balkon (parlera) sa kojeg su se gradski oci u prošlosti obraćali sugrađanima. Krećući se dalje istorijskim centrom, pažnju privlači Crkva Santa Maria in Strada, sa bogatim terakota pročeljem iz 1393. godine. Crkvu krasi ogroman zvonar koji je konstruisao Ambrogio da Milano (1357), a vredna pomena je i prelepa gotska statua francuskog stila koja prikazuje Devicu Mariju i dete.
Ružičnjaci i vruće kuće
U blizini, kraljevske vile Villa Reale koju je prvobitno izgradio Đuzepe Pjermarini 1777, inače odgovoran i za izgled milanske opere Teatro alla Scala, za nadvojvodu Ferdinanda Austrijskog nalazi se na obalama Lambroa, okružen parkom Monza, jednim od najvećih parkova Evrope.
Villa Reale impozantna je grupa zgrada, pravi dragulj neoklasičnog stila čiji glavni ulaz čini avenija Caesare Battisti koja se nastavlja u ulicu čiji naziv nosi ime Napoleonovog vojnog zapovednika i italijanskog kneževića Eugenia di Beauharnaisa koji je vilu koristio kao svoje omiljeno letovalište. Hol nekadašnje glavne recepcije, te apartmani Humbera I i Margarete Savojske vredni su obilaska. Takozvane Vruće kuće naknadno su pridružene matičnoj Villi preko Rotonde (soba kružnog oblika) ukrašene freskama koje prikazuju uzbudljivu fabulu između Erosa i Psihe, a nacrtao ih je Andrea Appiani, 1789. godine. I danas je moguće posetiti ih i uživati u prelepim ružičnjacima i atmosferi prošlosti.
Od poznatih ličnosti koje su obeležile ovaj deo Italije ističu se, osim antičkog pesnika, Vergilija i Plinija Starijeg i Mlađeg, naučnik Alessandro Volta koji je otkrio plin metan, zatim Voltin elektrostatički stup, preteču moderne baterije i po čijem je imenu nazvana jedinica za električni potencijal i napon. Da Italijani poštuju svoje sunarodnike koji su doprineli razvoju civilizacije, pokazuje i to da je do uvođenja evra, upravo njegov lik bio na novčanici od 1.000 lira.
Pogled na stazu iz prvog reda
Park Monza kultivisan je početkom XIX veka i zauzima prostor od 800 hektara. Reka Lambro meandrira kroz park, ostavljajući ljubiteljima prirode mnoge prizore i mesta koja će ih trajnije vezati za boravak na ovom mestu, bilo da samo odmaraju ili se rekreiraju.
Severni deo parka okupira poznati Autodrom Monca, najveća staza za moto-sport u Italiji i jedna od najpoznatijih na svetu. Sagrađen na inicijativu automobilskog kluba Milan, kao svojevrsna gladijatorska arena ili kako poklonici auto-sporta vole da kažu Hram brzine, ovaj autodrom danas je mnogo više od toga! Najpoznatije trke na svetu dešavaju se upravo na ovom autodromu. Postoje tri trkačke staze: Grand Prix – elipsastog oblika i duga 5.800 kilometara; ovalna staza za brzu vožnju duga 4.250 kilometara oivičena zaštitnim betonskim ogradama i staza Junior duga 2.400 kilometara. Elipsasta staza osvetljena je za noćnu vožnju, a sistem za direktne televizijske prenose postavljen je tako da nijedan ugao ni faza tokom vožnje ne budu propušteni.
Prva staza sagrađena je za samo 3 meseca daleke 1922. godine i na izgradnji bilo je angažovano 3.500 radnika.
Sledeća velika renoviranja desila su se neposredno pre II svetskog rata, konstrukcija novih ulaza i tribina, da bi se tokom rata, kada su trke obustavljene, staze donekle zapustile. Autodrom u Monci i svet automobilskih trka ponovo su zaživeli 1948, kada se u oktobru mesecu odigrao prvi posleratni Grand Prix.
Zahvaljujući kombinaciji modernih zgrada i nedvosmislene adrenalinske zavodljivosti samog mesta, Monca je postala sa svojim trkačkim stazama mesto prestiža i moći, ako se uzmu u obzir milionska ulaganja u auto-sport.
Svake godine se standardi za gostoprimstvo na takmičenjima povećavaju. Osim što je must za sve ozbiljne kompanije na svetu koje su okupljene oko auto-sporta, Autodrom Monza je mesto ekskluzive i prestiža za mnoge svetske džet-setere i bogataše za koje su tradicionalno rezervisane VIP ulaznice: pogled na stazu iz prvog reda, parking veoma blizu ulaza, moderan i praktičan nameštaj, ketering sa delicijama poput onih koje nude najotmeniji restorani. I dok se više stotina kompanija i brendova takmiče za što bolju zastupljenost na takmičenjima i što atraktivniji brending na promo boksevima i drugim predviđenim mestima, kako bi bili što primetniji za više desetina hiljada posetilaca, koliko otprilike poseti svako takmičenje, najpoznatiji svetski vozači imaju samo jednu želju - da budu najbrži i najbolji. To važi i za srpskog predstavnika na ovom prestižnom takmičenju, Dušana Borkovića, kojeg je na ovaj put pratila velika ekipa tehničara i ceo PR tim.
Risotto alla Monza
Pirinač je veoma popularan u ovoj regiji, bilo da svoje mesto nađe u supi ili slavnom Risotto alla Milanese, udružen sa šafranom. U Monci u taj recept vole da dodaju i komadiće domaće kobasice. Od sireva kojima bi se rado pohvalili u ovoj regiji vredi probati: robiola, crescenza, taleggio, gorgonzola i grana padano. Jednostavna kuvana jela koja se brzo spremaju karakteristična su za stočarske krajeve, što Lombardija kao oblast svakako jeste. Iako je lepota u jednostavnosti, Monca zna da iznenadi i sa vrlo ekscentrično filovanim ćurećim grudima, u čijem se punjenju mogu naći čak i artičoke. Kada kažemo Italija mislimo pasta, a Monca i na tu temu ima gastronomsko iznenađenje u vidu paste punjene bundevom. Ljubitelji vina imaće ovde mnogo razloga da obraduju svoja nepca jer je Lombardija bogata specifičnim sortama vina i prelepim vinogradima: Nebbiolo Red, Santi, Nino Negri, Bonarda Lombardy, Bellavista, zapamtite neki od ovih naziva, pa ako vas put nanese u Moncu, nećete pogrešiti u izboru!
Nećete pogrešiti ni ako za svoj ugođaj izaberete neki od restorana tradicionalnog izgleda, kojih najviše ima na Piazza Roma, Piazza Duomo i drugim ulicama u starom jezgru grada. Osim praznika za nepca, većina ovih restorana ima lepe male bašte, tako da možete, ukoliko to vreme dozvoli, da uživate u mirnom, ali zanimljivom ritmu ovog dela Monce.
Slavna modna sudbina
Modnu sudbinu i bogatu šoping ponudu Monce bitno određuje blizina Milana, ultimativne modne prestonice, koji je udaljen samo desetak kilometara. Većina vrhunskih modnih brendova ima svoja glavna sedišta upravo u Milanu. Ako vam misli lete ka Prada, Valentino, Versace, Armani ili Dolce & Gabbana etiketi (da nabrojimo samo neke), budite sigurni da ćete ovde naći najbolje komade po najboljim uslovima jer ste na samom izvoru. Šoping radoznalost i istraživanje dopunjuju starinske radnjice slatkih i slanih delikatesa, vinarije, šarmantne prodavnice sa sitnicama koje život znače, te autentičnih poklona koji su onaj važan detalj koji svako putovanje ostavlja u neizbrisovom sećanju. A putovanje u Moncu sa sobom sigurno povlači ona koja se pamte zauvek, bilo da je u pitanju prvi ili poslednji krug.
