Baš tih kasnih devedesetih godina prošloga veka, kada je kod nas pop muzika pakovana u celofan satkan od etno motiva, naši umetnici imali su velikog uspeha na brojnim muzičkim takmičenjima organizovanim u bivšim sovjetskim republikama. Na scenu Glasa Azije, festivala u Alma-Ati, najvećem gradu Kazahstana, Ceca se pela nekoliko puta, nijednom ne ostajući bez priznanja. Ipak, iz ove daleke centralnoazijske zemlje u svoju domovinu donosila je mnogo više od nagrada – utiske koji su poput prave pazle sklopile divnu sliku o ovoj najvećoj kontinentalnoj zemlji na planeti.
Uprkos tome, Kazahstan je jedna od poslednjih destinacija na koju bi se uputio jedan prosečan evropski turista. Jer, spoljnji svet tek unazad nekoliko godina postepeno postaje svestan Kazahstana. Kada pažnju privuku ogromne količine nafte i gasa kojima je ova zemlja prebogata, otkriva se i slika prostranstva po kojem je ispisan dugačak spisak atrakcija koje poseduje.
Teritorija podeljena na masivne planinske lance, nepregledne stepe, kamene pustinje, smaragdnozelene vode koje čine na stotine sitnih jezera, prostrane pašnjake... nije samo slika najčudnijih prirodnih kontrasta. Ova slabo naseljena stepa koja na zapadu izlazi na Kaspijsko more, na severu se graniči sa Rusijom, na istoku sa Kinom, a na jugu sa Kirgistanom, Uzbekistanom i Turkmenistanom, čuva i sliku snažnog sudara kulturne prošlosti i budućnosti. Na 2.717.300 kvadratnih kilometara živi samo oko 17 miliona stanovnika. Poređenja radi, na teritoriji koja je pet puta veća od Francuske, živi nešto više od stanovnika jednog Pariza sa svojim predgrađima! U Kazahstanu su zastupljene tri religije: islam, pravoslavno hrišćanstvo i budizam, pa na svakoj većoj manifestaciji narod pozdravljaju sva tri sveštenika. Klima je suva, kontinentalna, a više od polovine teritorije zauzima pustinja.
Upravo iz pustinje, praktično ni iz čega, izdiže se prestonica Kazahstana – Astana, čije ime u bukvalnom prevodu i znači glavni grad. Područje oko Astane u severnom delu Kazahstana prema granici sa Rusijom inače je podložno zemljotresima, a nakon što je u jednom takvom Astana bukvalno sravnjena sa zemljom, kasnije je ponovo izgrađena, u čemu su se nadmetali brojni moderni umetnici iz celog sveta. Nju je, kao simbol nečeg novog, 10. decembra 1997. godine doživotni predsednik Kazahstana Nursultan Nazarbajev proglasio prestonicom.
Tu titulu je pre nje nosio skoro duplo veći grad Alma-Ata. Legenda kaže da je na mestu na kojem je nikla Alma-Ata raslo drvo jabuke u raju, pa neki tvrde da i danas ovde rastu najbolji plodovi ovog voća. Ovaj grad zovu i ocem jabuka kako bi se u bukvalnom smislu prevelo njeno ime sa kazaškog jezika. Iako je izgubila zvanje prestonice, Alma-Ata je ostala finansijski, poslovni i kulturni centar, u kojem se danas održavaju brojni politički i društveni skupovi, kao i muzički festivali.
I nijedna suprotnost ove devete po veličini zemlje na svetu ne komentariše se toliko koliko razlike ova dva grada. Jedan na jugu, drugi na severu, jedan obrastao u zelenilo, drugi nikao iz pustinje, ali oba se, otkako je postsovjetski Kazahstan pre dve decenije postao samostalna država, razvijaju u pravcu prosperitetne i moderne evroazijske nacije. Komercijalni i društveni centar, Alma-Ata, koji se nalazi na tromeđi Kazahstana, Mongolije i Kine, odiše gotovo evropskim stilom života. Prepun kvalitetnih hotela, šik butika i kafića, ali i ulica kojima krstare najluksuzniji automobili, ovo je najveći grad sa više od 1.300.000 stanovnika. U njemu su sjedinjene razne nacionalnosti: Kazasi 51 odsto, Rusi 37 procenata, ostale narodnosti 12 odsto... Pored ruskog, komunicira se i na kazaškom jeziku. Sa širokim bulevarima i niskom arhitekturom, ovaj stari grad prepun je zelenila, a oaza koja praktično niče iz pustinje, zbunjuje turiste koji u njega dolaze prvi put. Jer, kada avion počinje da se spušta na aerodrom Alma-Ate, putnicima se u očima još preslikava kamena pustinja. I dok se u nedoumici pitaju hoće li sleteti na nekakvu dinu, iznenada iz tog ništavila nastavlja se neverovatno zelenilo koje kao da se na grad spušta sa visokih planina. Sa njih se u proleće tope snegovi i ogromna voda sliva se praveći milione rečica.
Klima je u ovom delu Kazahstana malo vlažnija od naše, ali i tamo postoje četiri godišnja doba kao i kod nas. Zime umeju da budu oštre, kada se temperatura spušta i do 40 stepeni ispod nule, a najlepši period za posetu Alma-Ati je septembar kada je temperatura vazduha između 25 i 30 stepeni. Od novembra do aprila traje ski sezona koja planinske vence oko Alma-Ate čini čarobnim. Iznad grada uzdižu se planine verovatno najviše koje je jedan prosečan Evropljanin ikada video. Na rubu grada smešteni su hoteli, kao što je hotel Kazahstan od kojeg se uzdižu žičare do skijaškog centra Medeo. Samo 15 kilometara udaljen od grada, ispunjen je divnim hotelima i velikim stadionom na kome se vrlo često dešavaju muzičke manifestacije. U okviru centra nalazi se planinsko jezero okruženo četinarima. Preko leta ono se pretvara u pravu vazdušnu banju odakle se pruža čaroban pogled na Alma-Atu, a zalazak sunca pamti se ceo život. Bukvalno posmatrate kako zemlja jede sunce, a uz taj nesvakidašnji prizor, mogu se konzumirati skoro sve svetske kuhinje. Za divno čudo, u Alma-Ati postoji i srpski restoran.
S druge strane, Astana se na severu neverovatnom brzinom transformiše u prestonicu 21. veka sa jedinstvenom mešavinom islamske, Zapadne, sovjetske i futurističke arhitekture. Od njenog oboda na sve strane pruža se nepregledna stepa gde su nekada živeli preci Kazahstanaca - nomadi. Danas neki od turističkih programa omogućavaju putnicima da provedu po nekoliko dana sa seoskim porodicama i osete njihov način života. Inače, Astana je osnovana 1824. kao vojni lokalitet, 1868. dobila je status grada, a pedesetih godina 20. veka postala je značajan centar severa zemlje.
Bez obzira na to da li se odlučite za Astanu ili Alma-Atu, svaki deo ove zemlje s ogromnim mineralnim resursima i ekonomskim potencijalom, ništa nećete platiti skuplje od avionske karte. Može da se leti preko Frankfurta ili Moskve, a potom novim letom do Kazahstana. U koju god tačku ove zemlje leteli, ne bi trebalo da propustite pogled iz aviona koji se proteže na nepreglednu kamenu pustinju. Upravo je on, pored lokalnog stanovništva, Cecu oborio s nogu. A pravog Kazahstanca ne bismo mogli ni da zamislimo bez njenog opisa koji je rezultat prisnog susreta:
- Kroz kazahstansku kamenu pustinju prolaze samo putevi za karavane, a tek na svakih hiljadu pa i više kilometara može da se vidi neka juta, njihov nacionalni šator od platna, drveta i kože. To je dokaz koliko je srce Azije, Kazahstan, usamljen, koliko su tu ljudi udaljeni, raštrkani i koliko su se vekovima radovali kada vide nekog iz daljine da im dolazi. U srcu svakog Kazahstanca je radovanje ljudima. Kazahstanac je i danas, u trećem milenijumu, naivan, bezazlen i bezopasan, a kada čuju prevod naših psovki, pokrivaju lice rukama, kikoću se i crvene. Ako ste mislili da Japanci viču, treba da čujete Kazahstance. Zvuči grubo kada pričaju, ali je jezik mekan kada pevaju.
ČAROLIJA UKUSA
Štosa radi, u Kazahstanu možete probati i srpsku kuhinju, ali ne smete zaobići kazahstanska i azerbejdžanska nacionalna jela, kao ni ona tajlandska i kineska. U azerbejdžanskom restoranu treba probati antrakot, jagnjeća rebra na žaru marinirana u njihovim svim mogućim začinima. U kazahstanskoj kuhinji izdvajaju se ovčetina i jagnjetina, konjetina nije loša, a svinjetina tek može da se proba. Indijsko - kazahstanska kuhinja zanimljiva je onima koji vole ljuto. Slično teletini jeste i meso od kamile, a u Kazahstanu se jede i njihova grba. Oni koji su probali kažu, da je jednostavno, mekano dinstano meso daleko od bilo kakve egzotike.
PRAVO LICE KAZAHSTANCA
Susreće se na lokalnoj pijaci koje su u svim gradovima ove republike jeftine. Pored svih vrsta specijaliteta koji mogu da se probaju na licu mesta i kompleta različitih azijskih začina svih boja, na pijaci se prodaje i njihova bižuterija, kao i filigranske cipele sa visokom štiklom. Sandale sa raznoraznim kamenčićima i lančićima ručno su rađene i nisu skupe. Sve ima istočnjački šmek. Sve što je od krzna, u Kazahstanu se pravi od njihovog belog tigra koji ne postoji nigde više u svetu.
DRŽAVNI HEROJ
Kod njih je konj nacionalni simbol kao što je kod nas orao. Imaju čuvenog konja manmangera, legendarnog konja koji prenosi ratnika kroz pustinju do njegove drage. Dobro je znati da se u Kazahstanu konju obraćate sa Vi. To nije striktan odnos kao što ga imaju Indijci sa kravom ili muslimani sa svinjom. Konj se može i jesti jer se tako unosi njegova duhovnost.
Jasmina Antonijević
