Kultni film crnog talasa “Kad budem mrtav i beo”, u produkciji Centar filma, drugi je u nizu koji je restauriran zahvaljujući saradnji kompanije Vip mobile i Jugoslovenske kinoteke na očuvanju srpske filmske baštine, a biće prikazan u okviru prestižnog oficijelnog programa Forum ovogodišnjeg Berlinskog filmskog festivala.
Crno-beli igrani film “Kad budem mrtav i beo”, u režiji Živojina Pavlovića, po scenariju Ljubiše Kozomare i Gordana Mihića, sa Draganom Nikolićem u glavnoj ulozi, snimljen je 1967. godine, u produkciji Centar filma iz Beograda.
Premijera je bila u decembru te godine, a naredne, 1968. krenuo je na uspešan put po festivalima. Dobio je Zlatnu arenu za najbolji film na Festivalu jugoslovenskog filma u Puli, kao i nagradu za režiju, takođe nagradu za najbolji film na međunarodnom festivalu u Karlovim Varima…
Pored nagrada, ova kritička društvena drama osvojila je i široku publiku zahvaljujući izuzetnoj kreaciji Dragana Nikolića u liku tragikomičnog gubitnika Džimija Barke, mladića sa socijalnog dna koji izlaz pokušava da nađe u karijeri pevača, mada za to nema talenta.
U sjajnoj glumačkoj ekipi bili su i Neda Spasojević, Ružica Sokić, Zorica Šumadinac, Dara Čalenić, Severin Bijelić, Nikola Milić, Slobodan Aligrudić, Mića Tomić, Snežana Lukić, Milan Jelić i drugi, a u filmu se pojavljuje i kultni muzički urednik i muzičar Slobodan Sloba Konjović.
Snimatelj je bio Milorad Jakšić Fanđo, montažerka Olga Skrigin, scenograf Dragoljub Ivkov.
Kritika je ocenila ovaj film kao jedan od vrhunaca u opusu Živojina Pavlovića. Karakterišu ga beskompromisni naturalizam i provokativni prikaz potucanja glavnog junaka koja otkrivaju širu sliku stvarnosti bez iluzija, svet poljuljanih vrednosti palanačkih prostora i mozaik likova koji čine kafanske pevaljke, sezonski radnici, provincijski novinari, ograničeni oficiri, amoralni direktori, pijanci, lopovi…
Prema rečima Gordana Mihića, pre 50 godina bila je hrabrost snimiti takvu sliku socijalističke svakodnevice, film koji je na taj način politički angažovan i ironično se poigrava sa mitovima komunističke Jugoslavije. Mihić dodaje da je ova saga o beznađu nažalost i dalje aktuelna i da bi socijalni milje iz filma “Kad budem mrtav i beo” kod nas i danas mogao da se snimi.
Tu je, međutim, i univerzalna vrednost ovog filma o čemu svedoči podatak da je čuveni reditelj Džon Šlezinger javno rekao u Kanu da mu je inspiracija za “Ponoćnog kauboja” bio upravo “Kad budem mrtav i beo'”.
Remek delo srpskog i jugoslovenskog filma pamti se i po antologijskoj završnoj sceni ubistva Džimija Barke u poljskom klozetu, ali i po Borhertovim stihovima s početka filma: “I kad budem mrtav i beo, ja bih ipak hteo da kakva-takva svetiljka budem”.
NE PROPUSTITE
