DA, razlika postoji! Saznajte koji su to pokazatelji vršnjačkog nasilja, a koji vršnjačkog zlostavljanja.
Vršnjačko nasilje je vodeći problem koji zahvata svaki deo Zemljine kugle.
Neizbežan je.
Strašan je.
Bolan je.
Kao globani problem koji beleži konstatan rast i nasilnika i žrtvi, svakodnevno se otkrivaju njegovi novi oblici. Ne samo da se otkrivaju novi oblici, već i uz to prateći elementi kao što su uzrok i posledica, piše Yumama.
Posebno zabrinjavajuća činjenica odnosi se na socijalne, psihološke i emocionalne posledice koje nasilje ostavlja na decu i adolescente koji su mu izloženi.
Stručnjaci ga definišu kao oblik agresivnog ponašanja, pri čemu su najčešće korišćeni oblici fizičkog i verbalnog maltretiranja vršnjaka.
Vršnjačko nasilje se najčešće definiše kao ponavljano, namerno neprijateljsko ponašanje usmereno na vršnjake koji su u nepovoljnijem položaju - decu koja su fizički, intelektualno ili socijalno slabija od nasilnika.
Vršnjačko nasilje ili vršnjačko zlostavljanje?
Važno je napraviti razliku između vršnjačkog nasilja i vršnjačkog zlostavljanja. Prvo spada u kategoriju koja ne uključuje nužno zlostavljanje, dok drugo pripada nadređenoj kategoriji gde je zlostavljanje neizbežno.
Psiholozi smatraju da je vršnjačko zlostavljanje ozbiljnija kategorija i predstavlja teže oblike vršnjačkog nasilja, gde deca namerno nanose štetu i bol drugoj osobi, a uz to takvo ponašanje se ponavlja i traje.
Vršnjačko zlostavljanje se dešava bez provokacije druge strane - iz čista mira. Takva vrsta negativnog ponašanja manifestuje se fizičkim kontaktom ili rečima.
Koje su ključne razlike?
Vršnjačko nasilje predstavlja širi spektar, koji obuhvata sajber, psihološko, sociološko uznemiravanje, zadirkivanje ili ruganje koje nekada proizilazi iz dečje šale. Vršnjačko zlostavljanje, pak, predstavlja vid koji se odnosi isključivo na nanošenje štete i bola svojim drugarima (cepanje svezaka, udaranje, šutiranje, cepanje garderobe i slično).
Vršnjačko nasilje - osobine učesnika
Ovakav vid ponašanja može imati brojne negativne posledice, bez obzira na to da li se radi o žrtvi ili počinitelju.
Brojna naučna literatura govori da su deca koja su žrtve nasilja često povučena u sebe i nesigurna, svoje probleme i frustracije skrivaju i okolini daju do znanja da su inferiorniji od njih.
Deca koja su počinioci nasilja više teže ka eksternalizmu - ponašanje u kojem svoje negativne emocije i ponašanje ispoljavaju tako što maltretiraju svoje vršnjake.
Porodica kao okidač nasilnog ponašanja
Stručnjaci ukazuju da deca koja su nailnici često u svojoj porodici nailaze na ignorisanje, zapostavljanje i nedostatak empatije. Naime, mališani koji žive u porodicama u kojima im se malo posvećuje pažnja te osobine zamenjuju i potiskuju negativnim, pa umesto ljubavi, pažnje, druženja i lepog ponašanja kod te dece možemo videti bes, gnev i agresiju.
Deca počinioci vršnjačkog nasilja su i svedoci roditeljskih sukoba, a nekada je reč i o roditeljskom zlostavljanju mališanima.
Psiholozi ističu da deca nisu kriva, već da je pravilno vaspitanje i normalan partnerski odnos srž problema.
Vršnjačko zlostavljanje i mentalni problemi
Kod dece koja su izložena učestalom vršnjačkom zlostavljanju mogu se javiti zdravstveni problemi, povrede, narušeno mentalno zdravlje i traume koje ostaju za ceo život.
Kako da prepoznam da li je moje dete žrtva zlostavljanja?
Izdvojili smo nekoliko glavnih pokazatelja koji mogu ukazivati da je dete žrtva zlostavljanja među vršnjacima:
- problem sa spavanjem,
- loši snovi,
-osećaj napetosti i tištenja,
- umor i vrtoglavica,
- depresija i anksioznost,
- poremećaj pažnje,
- poteškoće u socijalnim odnosima i problemi sa prilagođavanjem na novu sredinu,
- strah od škole i druženja sa vršnjacima.
Metod prevencije
Ukoliko primetite neke od ovih signala kod vašeg deteta, potražite stručnu pomoć. Mališani možda neće želeti o tome da govore, pa bi najbolje bilo da im pomognete da se otvore i da vam kažu u čemu je problem. Ukoliko ne uspete sami, pokušajte uz pomoć psihologa. Što se tiče dece koja su počinioci nasilja i njima je stručna pomoć potrebna, ali je presudan odnos roditelj-dete. Stoga, ne dozvolite da početni signali nasilja ostave traume među decom, preduzmite sve potrebne mere kako bi vaše dete izraslo u srećnu i psihički stabilnu osobu.
Tekst je objavljen u sklopu projekta koji je sufinansiran iz budžeta Grada Beograda, Gradske uprave grada Beograda, Sekretarijata za informisanje.
